7 Tips voor het stellen van goede enquêtevragen

Bij deze vraag is het niet duidelijk wat er gemeten wordt: de vriendelijkheid van de medewerkers, de deskundigheid van de medewerkers of een combinatie van beide?

Als een respondent de vraag bijvoorbeeld met ‘Ontevreden’ beantwoordt, is de respondent dan ontevreden over zowel de vriendelijkheid als de deskundigheid van de medewerkers? Om deze onduidelijkheid te voorkomen, splits je de dubbele vraag op naar twee losse vragen.

5. Vermijd sturende vragen

Wanneer je oprechte antwoorden van je respondenten wilt verzamelen, is het belangrijk dat je geen sturende vragen stelt. Neem bijvoorbeeld de vraag: ‘Wat vind je van de manier waarop de organisatie op de nasleep van de problematische verhuizing heeft gereageerd?’ Je gaat er door het stellen van deze vraag al vanuit dat de respondent de verhuizing als problematisch heeft ervaren, terwijl dit niet zo hoeft te zijn.

Daarnaast heeft het woord ‘nasleep’ een negatieve connotatie, waarmee je de respondent een bepaalde kant op stuurt. Dit soort vragen kunnen de resultaten vertekenen. Om dat te voorkomen probeer je de vraag zo neutraal mogelijk te stellen: ‘Hoe vind je dat de organisatie op de verhuizing heeft gereageerd?’

6. Gebruik gepaste antwoordcategorieën

Bij een goede vraag horen goede antwoordopties. Hieronder worden een paar punten genoemd waar rekening mee gehouden moet worden.

• Zorg ervoor dat antwoordopties goed aansluiten op de vraagstelling.
• Als antwoordopties een rangschikking hebben (ordinale schaal) zet deze dan in de goede volgorde: ‘helemaal oneens, oneens, neutraal, eens, helemaal eens’.
• Let erop dat antwoordopties volledig zijn. Stel je bent benieuwd hoe vaak iemand het afgelopen jaar uit eten is geweest en geeft de volgende opties: ‘1-4 keer, 5-8 keer, 9-12 keer, meer dan 12 keer’, iemand die het afgelopen jaar niet uit eten is geweest heeft dan niet de mogelijkheid om dat aan te geven.  
• Let erop dat de antwoordopties elkaar uitsluiten, dus ’18-30, 31-40’ als leeftijdscategorieën en niet ’18-30, 30-40’.

Voor bepaalde vragen is het voor de volledigheid aan te raden om de antwoordmogelijkheid ‘anders’ of ‘anders, namelijk: …’ toe te voegen. Je geeft antwoordopties zodat de respondent de vragenlijst sneller en makkelijker in kan vullen, maar ze moeten de antwoordmogelijkheid van de respondent niet beperken.

Doe dit in gevallen waar antwoordopties niet volledig kunnen zijn, zoals bij de vraag: ‘Waarom ben je ontevreden over dit restaurant?’ Mogelijke antwoordopties zijn de prijs, de kwaliteit van het eten, de bediening en de sfeer, maar er kan altijd een andere reden zijn. Met ‘anders, namelijk: …’ geef je de respondent de ruimte om dat aan te geven.

In bovenstaand voorbeeld gaan een paar dingen mis. Zo ontbreekt de antwoordcategorie ‘minder dan 2 uur’. Respondenten die minder dan twee uur per dag bezig zijn met hun studie zullen ten onrechte voor een andere optie kiezen.

Ook kan het onduidelijk zijn of iemand die ongeveer 4 uur per dag bezig is voor ‘2 - 4- of voor ‘4 - 8’ moet kiezen. Daarnaast is het niet realistisch dat iemand meer dan 8 uur per dag aan het studeren is, laat staan meer dan 16 uur.

7. Weet ik niet, geen mening, niet van toepassing en zeg ik liever niet

Voor sommige vragen is het verstandig om een extra antwoordoptie toe te voegen zoals ‘weet ik niet’, ‘geen mening’, ‘niet van toepassing’ of ‘zeg ik liever niet’. Het kan zijn dat respondenten niet voldoende kennis hebben om over het gevraagde onderwerp een mening te vormen of dat ze hier geen mening over hebben. In dat geval kun je ‘weet ik niet’ of ‘geen mening’ als antwoordoptie toevoegen.

Bij een vraag zoals: ‘Hoe (on)tevreden ben je over je thuiswerkplek?’, kan het zijn dat sommige respondenten niet thuiswerken. Voor zulke vragen is het logisch om een extra antwoordoptie toe te voegen zoals ‘niet van toepassing’ of een vraagspecifieke optie zoals ‘ik werk niet vanuit huis’.

Andere vragen kunnen gevoelig zijn vanwege het onderwerp, zoals vragen over ongewenst gedrag op werk, of omdat ze naar persoonsgegevens vragen, zoals geslacht. Dan kun je ervoor kiezen om de vraag niet verplicht te maken of om een optie ‘zeg ik liever niet’ toe te voegen. Zo voorkom je dat respondenten afhaken of antwoord geven op vragen waar ze liever geen antwoord op geven.

Conclusie

Er schuilt veel denkwerk achter het opstellen van enquêtevragen. Deze zeven tips zijn ervoor bedoeld om dat proces te sturen en houvast te bieden. De meesten gelden voor zowel open als gesloten vragen.