Hoe stel je een goede enquête op?

Een enquête begint bij een inleiding waarin staat wat respondenten, voor ze beginnen, moeten weten en die ze motiveert om de vragenlijst in te vullen. Daarna komt de daadwerkelijke vragenlijst, waarbij het belangrijk is dat die een logische volgorde aanhoudt, consistent en relevant is, en natuurlijk niet te lang is. Vervolgens komt de afsluiting waarin je de respondenten bedankt voor hun tijd en eventueel extra informatie geeft over het onderzoek.

Inleiding van het onderzoek

Het eerste wat respondenten zien als ze de vragenlijst openen is de inleiding. Een paar standaard punten die je in de inleiding kan noemen zijn het onderwerp van de vragenlijst, waarom het voor de respondent belangrijk is om mee te doen, hoelang het duurt om deze in te vullen, en wat er met data van de respondent gebeurt.

Opstellen van de vragenlijst

Later in dit hoofdstuk wordt ingegaan op het stellen van een goede onderzoeksvraag, maar de samenhang van de vragen is net zo belangrijk. Hieronder een aantal tips voor het maken van een goede vragenlijst:

1.     Maak de vragenlijst niet te lang

Zorg ervoor dat de vragenlijst niet te lang wordt. Je wilt namelijk niet dat respondenten halverwege afhaken. Vraag daarom alleen wat je moet weten om je onderzoeksvraag te beantwoorden. Onthoud: zo kort als het kan en zo lang als het moet.

Hoelang een vragenlijst kan zijn, hangt deels af van de doelgroep. Een betrokken doelgroep is bereid meer vragen te beantwoorden dan een minder betrokken doelgroep. Bij ledenonderzoeken onder verenigingen zien wij bijvoorbeeld vaak meer bereidheid om lange vragenlijsten in te vullen dan bij klantonderzoeken.

Ook in het geval dat de doelgroep meer moeite heeft om een vragenlijst in te vullen, is het belangrijk om de vragenlijst kort en bondig te houden.

2.     Groepeer vragen

Zorg ervoor dat vragen over hetzelfde onderwerp bij elkaar staan. Probeer vragen met dezelfde antwoordschalen ook zoveel mogelijk bij elkaar te zetten. Dit zorgt ervoor dat de respondent de vragen makkelijker kan beantwoorden.

3.     Let op de vraagvolgorde

De volgorde van de vragen maakt uit voor de kwaliteit van de vragenlijst. Om te voorkomen dat respondenten tussentijds afhaken is het belangrijk dat vragen in een logische volgorde gesteld worden. Op die manier leidt je respondenten door de vragenlijst heen en warm je ze als het ware op.

Daarnaast kan een antwoord op een eerdere vraag de manier waarop een latere vraag begrepen en beantwoord wordt beïnvloeden.¹ Als je eerst specifieke vragen en daarna een algemene vraag over een onderwerp stelt, zullen respondenten geneigd zijn juist die specifieke onderwerpen wel of juist niet mee te nemen in hun algehele beoordeling.¹

Stel gevoelige vragen aan het einde van de vragenlijst. De respondent is na het beantwoorden van andere vragen eerder geneigd om gevoelige vragen (zoals over sociale veiligheid) of informatie (zoals leeftijd en opleidingsniveau) te delen.¹ Dit zijn ook onderwerpen waar respondenten sneller op afhaken, als je deze vragen aan het einde stelt, hebben ze in ieder geval op de andere vragen een antwoord gegeven.

4.     Wees consistent

Het is belangrijk dat antwoordopties en vraagstellingen consistent zijn. Vraag je de ene keer ‘hoe (on)tevreden ben je over…’ let er dan op dat je een andere keer niet ‘hoe tevreden ben je over…’ vraagt. Kies je voor ‘erg ontevreden – erg tevreden’, gebruik dan bij een andere vraag niet ‘zeer ontevreden – zeer tevreden’. Ditzelfde geldt voor de hoeveelheid antwoordopties. Als je bij de ene vraag een 5-punts Likertschaal gebruikt, gebruik dan niet opeens een andere schaal bij een andere vraag.²‍

5.     Stel alleen relevante vragen

Wil je dat alleen een bepaalde groep een vraag te zien krijgt of hangt een vraag af van het antwoord op een vorige vraag, zorg dan dat alleen de juiste respondenten deze vragen te zien krijgen. Op deze manier stippel je per respondenttype de route uit.

6.     Afsluitende vragen

Aan het eind van de vragenlijst kun je een vraag toevoegen waarin je respondenten vraagt of ze nog iets kwijt willen over de onderwerpen van de vragenlijst en/of over de vragenlijst zelf. Dit kan belangrijke inzichten opleveren en is een manier voor respondenten om iets kwijt te kunnen.

Afsluiting

Vergeet natuurlijk niet om je respondenten te bedanken voor het invullen van de enquête. Daarnaast kun je ook hier benoemen wat er met de resultaten gebeurt en of er een eventuele terugkoppeling over volgt. Ook kun je in de afsluiting, als dat nodig is, extra informatie over het onderzoek delen.

Conclusie

Een goede vragenlijst heb je niet zomaar. Naast een goede vraagstelling is structuur erg belangrijk. Besteed ook genoeg aandacht aan andere delen van de enquête, zorg voor een duidelijke inleiding en bedank de respondent voor de tijd en moeite die deze neemt voor jouw vragenlijst.