Taalgebruik en taalniveau voor een vragenlijst

Taalniveau

Ongeacht het leesniveau van de doelgroep vormt duidelijk taalgebruik het uitgangspunt van elke goede vragenlijst. In het artikel over vraagstelling vind je tips over het stellen van heldere en scherpe vragen. Echter, of een vraag begrijpelijk is hangt af van de doelgroep. De stelling ‘De begeleider is deskundig’, vraagt naar één duidelijk onderdeel van de beoordeling over de begeleider, maar sommige lezers weten niet wat het woord deskundig betekent.  

Iedereen binnen de doelgroep zou je vragenlijst moeten kunnen begrijpen. Als mensen de vragen niet goed begrijpen, meet je niet wat je wilt meten en zijn de resultaten minder betrouwbaar. Als je denkt dat een deel van je doelgroep moeite heeft met taal dan kun je hier rekening mee houden door de vragenlijst op B1-niveau op te stellen. De naam is afgeleid van hoe het taalniveau in een vreemde taal wordt aangeduid. De nadruk bij B1-niveau ligt op doelgericht schrijven.¹

Richtlijnen en tips taalgebruik

Er zijn veel verschillende richtlijnen voor het schrijven van simpele teksten en tools die teksten testen op leesbaarheid. Deze kunnen je helpen bij het opstellen van je vragenlijst, maar onthoud dat dit richtlijnen en hulpmiddelen zijn, geen regels en doelen. Het artikel What makes writing more readable³ laat zien hoe simpel taalgebruik eruitziet, maar ook wat de beperkingen zijn van leesbaarheidstools die begrijpelijkheid kwantificeren.

Om je te helpen bij het opstellen van een simpele vragenlijst worden hieronder een paar algemene tips gegeven:

• Gebruik korte zinnen en vermijd het gebruik van veel bijzinnen. Vergelijk deze twee zinnen:  

‍

Een lange zin met meerdere bijzinnen kost meer moeite om te lezen. Niet alleen het lezen ervan kost meer moeite, ook bij het schrijven van lange zinnen kan je sneller een foutje maken waardoor de zin niet meer loopt. 

• Gebruik waar mogelijk actieve zinnen (‘wij waarderen uw mening’) in plaats van passieve zinnen (‘uw mening wordt gewaardeerd’). Passieve zinnen kunnen moeilijker te begrijpen zijn, doordat vaak niet benoemd wordt wie iets doet. Ook kan de zin wat omslachtig worden. Let hierbij altijd op of de tekst nog goed loopt, zinnen worden niet altijd duidelijker in actieve vorm.²‍
• Vermijd het gebruik van vaktermen en leg begrippen uit indien je niet zeker weet of iedereen ze kent.
• Probeer de vragenlijst een keer vanuit het perspectief van de respondent te lezen, laat de vragen lezen door iemand anders of test de vragenlijst bij de doelgroep.

Aanspreekvorm

Ook in de manier van aanspreken kan je rekening houden met de doelgroep. Is de doelgroep een groep waarmee je formeel communiceert of bestaat de doelgroep bijvoorbeeld voornamelijk uit ouderen, gebruik dan ‘u’ en ‘uw’. Bij een doelgroep waarmee het contact informeel en/of persoonlijker is, kun je kiezen voor ‘je’ en ‘jouw’.